مقدمه

دکوراسیون داخلی مانند سایر هنرها ، دارای سبک و های متفاوتی است که براساس سلیقه‌ ها و نیازهای افراد در گذر زمان ، دستخوش تغییر می‌ شوند .

معماری داخلی در حقیقت خلق فضاهاست ، فضایی که در عین زیبایی ، عملگرا و کارآمد نیز باشد . در واقع طراح دکوراسیون داخلی با تلفیق اصول فنی و تخصصی معماری داخلی با حس زیبایی شناسی ، فضایی را طراحی می‌کند که نشان دهنده هویت، نیاز، درک خواسته‌های مخاطبش می باشد . دکوراسیون داخلی حلقه اتصال میان معماری و طراحی داخلی است . این رشته از طرفی همانند معماری با ساختمان و اجزاء و عناصر سازنده ساختمان سروکار دارد و از طرفی مانند طراحی داخلی بر فضاهای داخلی تأکید دارد.
می توان گفت معماری با مسائلی با مقیاس بزرگ شهری در تماس است . تخصص معماری داخلی در مقیاس انسانی و ارتباط با فضاهای عمومی و شخصی است؛ و ماحصل آن ارتباط انسان با جهان پیرامون است. معماران داخلی علاوه برداشتن دانش کافی در زمینه معماری ، به توسعه و دریافت حس دریافتی از فضاهای معمارانه می‌پردازند؛ به گونه‌ای که حس تعلق و یکپارچگی را در فضا به وجود می‌آورند .
اساسا ترکیب هنر با ساختمان‌سازی امریست که ریشه در فرهنگ‌های مختلف و اقلیم ها و سلیقه های گوناگون دارد . تزئینات داخلی ساختمان بطور کلی شامل معماری داخلی ، نمای ساختمان ، محوطه سازی است .
در توضیح بیشتر می‌توان گفت دکوراسیون داخلی یا طراحی داخلی علمی است که فراتر از یک اعمال سلیقه ساده به تحلیل و بررسی کاربری فضاهای منزل ، رنگ‌ها ، نور پردازی ، وسایل دکوری ، مبلمان ، اثاثیه منزل و تجهیزات داخلی خانه است.
تفاوت طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی

طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی دو واژه ای هستند که معمولا با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند اما حقیقت این است که واقعا نمی توان این دو واژه را به جای هم به کار برد. شباهت های زیادی بین این دو شغل وجود دارد ، آنقدر که سخت است بتوان گفت مرز مشخص بین این دو حرفه چیست . اگرچه با این حال، کمی بیش از یک تفاوت ناچیز بین آنچه که یک فرد را طراح داخلی می کند و آنچه که یک فرد را دکوراتور داخلی می کند ، وجود دارد. برخی از این تفاوت ها نامحسوس هستند و بعضی واقعا قابل توجه.

وظایف متخصص دکوراسیون داخلی و طراح داخلی

دکوراتورها در زمینه شکل دادن به یک فضا و زیبا ساختن یک فضا عموما خیلی خوب عمل می کنند. آنها می توانند به کارفرما کمک کنند که سبک موردنظر خود را انتخاب کرده، در مورد پالت رنگی مورد نیاز تصمیم بگیرد و همین طور در خرید مبلمان و سایر لوازم موردنیاز نیز می توانند به کارفرمایان کمک کنند. آنها معمولا وارد پروژه هایی می شوند که یک فضا از پیش موجود است ولی نیاز به بهتر شدن و آراسته تر شدن دارد.

طراحان داخلی برنامه ریزی فضایی انجام می دهند و می توانند در طراحی و بازسازی فضای داخلی از طرح ریزی پلان طبقات تا انتخاب تمام اشیا و لوازم به افراد کمک کنند. این متخصصان تنها ظاهر فضا را بهتر نمی کنند بلکه عملکرد یک فضا نیز برای آنها حائز اهمیت است .

دکوراسیون داخلی
دکوراسیون داخلی ، هماهنگ سازی طراحی شده برای به جلوه درآوردن رنگ ها ، لوازم منزل و سایر اشیاء به صورت هنرمندانه می باشد.
اغلب مردم مایلند خانه خود را به بهترین چیدمان ، دیزاین و طراحی کنند؛ لذا مانند یک طراح دکوراسیون داخلی عمل می کنند.

دکوراسیون داخلی نیزمانند سایر سبک های هنری ، دارای ریزه کاری های متفاوتی است که بر اساس سلیقه ها و فرهنگ و نیاز زمان کنونی، دستخوش تغییر می شوند. حال با تعریف کوراسیون داخلی متوجه می شویم که هر چیزی پیرامون ما دستخوش دیزاین و طراحی می باشد.
از مهمترین بخش های خانه که برای صاحب منزل از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد و زیبایی آن جزء مهمترین ملاک های زیبایی منزل به حساب می آید  دکوراسیون داخلی اتاق خواب، دکوراسیون داخلی سرویس بهداشتی و حمام، دکوراسیون داخلی آشپزخانه، دکوراسیون داخلی اتاق پذیرایی می باشد.

هریک از اعضای خانواده توجه زیادی به دکوراسیون داخلی و چیدمان فضای خانه و اتاق ها می دهند .
جذاب بودن ، خاص بودن چیدمان ، مدرن و کلاسیک بودن، کوچک یا بزرگ بودن منزل، اقتصادی فکر کردن ، همه و همه در کنار هم باعث شده تا وسواس خاصی در تزیین منزل پیش بیاید.

2- نور

نور تاثیر زیادی بر روی چیدمان و دکوراسیون داخلی منزل دارد .
نور به ما اجازه دیدن اجسام را می دهند. حالا این نور چه طبیعی باشد و یا مصنوعی ما را در دکوراسیون داخلی و جلوه دادن بیشتر وسایل کمک می دهد. مقدار نوری که در زمان های مختلف از صبح تا شب در منزل تابیده می شود را باید مد نظر طراحی دکوراسیون داخلی قرار داد .

طراحی دکوراسیون

برای طراحی داخلی یک منزل ، مغازه و یا هر فضای دیگری باید ابتدا سبک خاص خود را انتخاب کنید .

طراحی دکوراسیون داخلی فقط به چیدمان منظم و ست کردن رنگ المان های موجود در فضا ،محدود نمی شود؛ بلکه باید با دانش کافی اجرا شود . لذا باید شناخت کافی از سبک های دکوراسیون داشته باشیم.

سبک های دکوراسیون داخلی

در دکوراسیون داخلی سبک های مختلفی از طراحی داخلی وجود دارد که کاربرد های خاص و متقاضیان خود را دارند و هرکدام تعریف خاصی از دکوراسیون داخلی دارند. این سبکها عبارتند از : 

۱- دکوراسیون تلفیقی
۲- دکوراسیون انتقالی
۳- دکوراسیون مدرن
۴- دکوراسیون مدیترانه ای
۵ – دکوراسیون معاصر
۶ – دکوراسیون کلاسیک
۷ – دکوراسیون ساحلی
۸ – دکوراسیون صنعتی
۹ – دکوراسیون مینیمالیسم

دکوراسیون تلفیقی

دکوراسیون داخلی تلفیقی ترکیبی از انواع سبک های دکوراسیون است . معمولا طراحان دکوراسیون تعریف دقیق و روشنی از دکوراسیون تلفیقی ندارند زیرا این نوع سبک دکوراسیون داخلی ایجاد فضایی کاملا خاص می باشد که خود شخص آن را به سلیقه ، ایده و ابتکار خود  می چیند. 

دکوراسیون انتقالی

انتقال در لغت به معنای حرکت از مکانی و یا چیزی به جای دیگر اما بسیاری از طراحان دکوراسیون داخلی بر این باورند که سبک دکوراسیون انتقالی ، ترکیبی از سبک دکوراسیون مدرن و دکوراسیون سنتی است. زمانی که به هر گوشه دکوراسیون انتقالی می نگریم ترکیبی از خطوط منحنی و خطوط مستقیم را در طراحی سهیم می بینیم.

دکوراسیون مدرن

اصول دکوراسیون داخلی مدرن در دنیای امروزی تنها به یک معنی می باشد آن هم به معنای *هرچه کمتر ، جلوه بیشتر* . معنی این جمله در واقع ساده بودن وسایل مورد نظر می باشد و اینکه لوازم های لوکس و براق نیز کمتر دیده می شود. رنگ هایی که باید استفاده شود رنگ های تیره مقابل رنگ های روشن است مانند رنگ مشکی در برابر رنگ سفید .

رنگ های تیره به اتاق سبکی خاص می دهد و اتاق را کلاسیک و مدرن نشان می دهد . در این نوع دکوراسیون معمولا لوازم دکور محدود به میز و کاناپه و اشیاء معدودی است .

دکوراسیون مدیترانه ای

   همانطور که از نام این سبک مشخص است از کشورهای حاشیه ی دریای مدیترانه ، مانند یونان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و ...  الهام گرفته است. این کشور ها مهد رنگ های جذاب و گرم و خیره کننده هستند که باعث شده رنگ ها و بافت ها در سبک مدیترانه ای حرف اول را بزنند . گویا در دکوراسیون سبک مدیترانه ای شما به یک سفر هیجان انگیز رنگ ها و نقش ها می روید .

دکوراسیون معاصر

 دکوراسیون معاصر همانطور که از اسم آن مشخص است مربوط به زمان حال و مد های همین دوره می باشد . اصولا در دکوراسیون معاصر چیدمان وسایل باید طوری باشد که همه چیز تمیز و مرتب باید دیده شود . معمولا از رنگ های خنثی ، مشکی و سفید در دکوراسیون معاصر به کار برده می شود .

نکته بسیار مهم در دکوراسیون داخلی معاصر خطوط صاف و ساده ایست که در آن استفاده می شود .

دکوراسیون کلاسیک

 سبک دکوراسیون داخلی کلاسیک نقطه مقابل دکوراسیون مینیمالیسم (دکوراسیون داخلی ساده ) می باشد و به نحوی از دکوراسیون سنتی غربی الهام گرفته شده است.

معمولا از لوازم دکوراتیو سنگی و چوبی در تزئین منزل استفاده می شود که به صورت دستی ساخته شده اند و از حجم و سنگینی بالایی برخوردارند.

دکوراسیون ساحلی

  این نوع دکوراسیون داخلی الهام گرفته از رنگ های دریا ، گیاهان سبز و تزئینات ساحلی می باشد. صدف های کنار ساحل ، میوه ها ، حصیر های بافتنی در هر کجای خانه حس خنکی کنار  ساحل را به دنبال دارد .

دکوراسیون صنعتی

دکوراسیون به سبک صنعتی نوعی طراحی داخلی ست که در واقع ترکیب احساسات با متریال های صنعتی مانند چوب و یا فلز و آهن … می باشد. بسیاری از طراحان دکوراسیون داخلی معتقدند که باید سلیقه و هوش زیادی در این نوع سبک صنعتی به کار گرفته شود. از رنگ های خنثی مانند سفید ، خاکستری و غیره در نمای داخلی منزل استفاده می شود .

دکوراسیون مینیمالیسم

دکوراسیون مینیمال، طیفی از اشکال و طرح های مختلفی از هنر و طراحی ، مخصوصا هنرهای تجسمی و بصری و موسیقی ، را توصیف می کند . دراین نوع سبک دکوراسیون داخلی ، طرح شروع به افشای ماهیت و شخصیت یک موضوع با حذف تمامی فرم ها ، ویژگی ها و مفاهیم غیر ضروری می کند . مینیمالیسم در طرح های خود ار حداقل لوازم دکوراتیو استفاده میکند .

در دکوراسیون داخلی منزل باید به نکاتی توجه کنیم .

1- کوچک و بزرگ بودن منزل

دکوراسیون داخلی در بزرگ نشان دادن خانه کوچک شما و یا کوچک نشان دادن منزل بزرگ شما ، نقش بسیارمهمی دارد. گاهی ممکن است با چیدن المان های اشتباه ، منزل خود را از آنچه که هست کوچک تر نشان دهید. پس بنابراین اگر حس می کنید خانه شما کوچک است و دلگیر شده با رعایت چند نکته در دکوراسیون داخلی چیدمان خانه ، کمک شایانی در جلوه و ظاهر منزل خود می کنید .

اصول چیدمان در دکوراسیون داخلی

اصول چیدمان در دکوراسیون داخلی هنر طراحی و ایجاد فضاهای داخلی ، با در نظر گرفتن دو فاکتور مهم زیبایی و کاربری است . مبحث زیبایی از دیرباز مورد توجه انسان بوده و در سال های اخیر توجه به نوع کاربری فضاها ، به یکی از فاکتورهای بسیار حائز اهمیت در حوزه دکوراسیون داخلی تبدیل شده است .
در طراحی دکوراسیون داخلی باید به نکات زیادی توجه کرد که به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد:

۱. نقشه داخلی
۲. نور محیط
۳. تفکیک پلان ها
۴. پوشش دیوارها سقف و کف
۵. مبلمان و سایر لوازم جانبی

امیدوارم با بیان ساده این مقاله توانسته باشیم ، شما را با مفاهیم اولیه دکوراسیون آشنا نماییم .

نویسنده : هستی احمد زاده

آنچه راجع به تاریخ ترانه باید بدانیم:

“ترانه” از ریشه اوستایی “تورونه” و در لغت به معنی خرد و تر و تازه است. در زبان پارسی به معنی سرود و در اصطلاح به نغمه و تصنیف گفته میشود.و شعری است متشکل از چند بیت هم سان از نظر تعداد هجا که عمدتا با آواز خوانده میشود.این کلام آهنگین که به زبان ساده و عمومی سروده میشود قابلیت زیادی برای همراهی با موسیقی دارد.ترانه ها جزیی از ادبیات عامه شمرده میشوند و به این علت که ظرفیت زیادی برای طرح مسایل گوناگون دارند امروزه در نقش یک رسانه عمومی ظاهر شده اند و جنبه اطلاع رسانی و آموزشی و تبلیغاتی پیدا کرده اند. همین امر باعث شده تا ترانه بیشتر از شعر کلاسیک در دنیای امروز مورد توجه و استفاده قرار بگیرد.

مانند عمده هنرهای دیگر تاریخ دقیقی برای شروع هنر ترانه سرایی نمیتوان یافت. اما آنچه مسلم است این است که ترانه از قرن ها قبل در بین ایرانیان رواج داشته است. مردم عادت داشتند وقایع را قبل از نوشتن روی لوح ها٬حفظ کنند و سینه به سینه به نسل بعد انتقال دهند و در این بین تبدیل آن به ترانه و داستان٬آن را ماندگار تر میکرد. هر چند اولین اثر مکتوب را میتوان “اوستا” نام برد که از زمان زرتشت به جا مانده است. گاتها بعنوان بخش عمده ای از این کتاب به گونه ای آهنگین نوشته شده است.این سروده ها به لهجه گاهانی زبان اوستایی اند و متن بسیار پیچیده ای دارند. ویژگی وزنی گات ها پاره ای است. هر پاره دارای تعداد مشخصی بیت و هر بیت دارای تعداد مشخصی هجا دارد.
ترجمه یکی از این گاتها را در اینجا داریم:
“این کسی است که من پیدا کردم. کسی که به تنهایی به فرمان ها و مشیت های ما گوش فرا میدهد. زرتشت سپیتمه. او ارزو میکند.ای مزدا که ما و نظم کیهانی٬سرودهای پرستش را بشنویم. امیدوارم که من بعنوان نفس نیک٬دارای اختیار کلام وی باشم.”

بعد از اوستا‚ ترانه های ثبت شده بعدی به متون ساسانی باز می گردد و خسروانی هایی (سرود نیک و آواز خوش) که به باربد معروف است. او موسیقی دان و بربط نواز و مخترع نثر مسجع در دربار خسرو ﭘرویزبوده که اشعارش را با ساز مینواخته و میخوانده است. باربد بعنوان اولین ترانه سرای ثبت شده در تاریخ نقش مهمی در تاریخ ادبیات ایران داشته است. او برای هر روز هفته نوایی ساخته بود که به طریق الملوکانه معروف است و سی لحن او که برای هر یک از روز های ماه ساخته شده بود در ادبیات کلاسیک ﭘارسی معروف است. در این دوره همچنین نام بامشاد٬ رامتین٬ سرکش و نکیسا هم بعنوان ترانه سرا به چشم میخورد. از نمونه کارهای منسوب به باربد میتوان به این ابیات اشاره کرد:

قیصر ماه مانند و خاقان خورشید
آن خدای من ابر مانند کامگان
که خواهد ماه ﭘوشد که خواهد خورشید

ﭘس از اسلام و نفوذ ادبیات عرب‚قالب های عروض به سرعت بین شاعران ایرانی رواج ﭘیدا کرد. در این دوره ترانه بیشتر در قالب دوبیتی و در بحر هزج توسط مردم ساخته میشده و با ساز خوانده میشده که به آن “فهلویات” گفته میشد. قدیمی ترین نمونه فهلویات ‚ دو بیتی های منسوب به بابا طاهر است. باب طاهر از عارفان اواخر دهه چهار و اویل دهه پنج هجری است که اشعارش شهرت جهانی پیدا کرده است. نمونه ای از اشعار بابا طاهر را در اینجا داریم:

یکی درد و یکی درمون پسنده
یکی وصل و یکی هجرون پسنده
من از درمون و درد و وصل و هجرون
پسندم انچه را جانون(جانان) پسنده

تعریفی که امروز از ترانه داریم با حضور علی اکبر خان شیرازی متخلص به شیدا (1222-1285 مدفون در ابن بابویه شهر ری ) آغاز میشود. او که بخاطر پیوستگی اش با حلقه دراویش لقب مسرورعلی را برای خود انتخاب کرده بود ‚با تسلط بر شعر و موسیقی ‚احیاگر هنر ترانه سرایی بوده است که به آن جلوه ادبی بخشیده است. به گفته متخصصین این حوزه شیدا صاحب مشهور ترین آثار موسیقی در یکصد سال اخیر است.
از نمونه تصنیف هایی که از شیدا باقی مانده است میتوان به: امشب شب مهتابه (امشب به بر من است آن مایه ناز) ‚ بت چین ( ای مه من ای بت چبن ای صنم)‚دوش دوش (که آن مه لقا)‚ عقرب زلف کجت‚شب وصل‚ سلسله موی دوست‚ در فکر تو بودم‚صورتگر نقاش چین و… اشاره کرد. نقش شیدا از این رو در ادبیات ایران ﭘررنگ است که قبل از او ترانه فاقد شکل ادبی بوده و دارای عبارتهای سخیف و مبتذل بوده که توسط خواننده های دورگرد اجرا میشده است. برای نمونه:

آلو آلو آلوچه
قر خوب میخوای بزن تو کوچه
آلو آلو آلوچه آلو
نومزد بازی خوبه پهلو به پهلو

یا هجوه ای که مردم برای مظفر الدین شاه ساخته بودند:

آبجی مظفر اومده٬ بلگ چغندر اومده

البته بعضی از فکاهی ها مانند “یکی یه پوله خروس” از غلامرضا روحانی بر روی آهنگ جواد بدیع زاده به چنان جایگاهی رسیدند که در ارکستر کشور آلمان به رهبری هانس به اجرا درآمدند. این فکاهی زبان حال فروشنده دورگردیست که ضمن گله و شکایت از زندگی و فقر خود٬ به کودکان اسباب بازی هایی از جنس قند میفروخت.

از قند و شکر ساخته ام جوجه خروس
بابا جان یکی یه پوله خروس
ماما جان یکی یه پوله خروس
آفتابه لگن گلاب شکر آوردم
آقایون صنعت کردم
بابا جون خدمت کردم

تا این دوره ترانه صرفا برای مراسم بزم بود. اما ابوالقاسم عارف قزوینی(1259 قزوین-1312 همدان)که از مطرح تریت شاعران انقلابی است٬ با سرودن اشعار مهیج ملی و اجرای آن در کنسرت هایش موسیقی و ترانه را بعنوان هنر جدی و رسمی و تاثیرگزار به همگان شناساند. چون بیشترتصنیف های او وطنی-سیاسی و عاشقانه بودند٬تاثیر بسزایی در اوضاع ادبیات زمان خود داشت. وی همچنین بنیان گزار اجرای کنسرت در ایران بود. از ترانه ای به جا مانده از عارف میتوان به آمان آمان( در دستگاه شور)٬ افتخار آفاق (در دستگاه سه گاه)٬ از خون جوانان وطن لاله دمیده (در دشتی)٬ ننگ آن خانه که مهمان ز در خان برود (در افشاری)٬نمیدانم چه در پیمانه کردی(آواز افشاری) و بلبل شوریده فغان می کند( دستگاه ماهور) اشاره کرد که اکثر آنها در دوره های بعد توسط خوانندگان بازخوانی شدند.بی شک ماندگار ترین ترانه عارف”از خون جوانان وطن لاله دمیده” است. در این دوره همچنین ملک الشعرای بهار از نخستین شاعران زمان خود است که به ترانه سرایی به معنی اصیل آن یعنی سرودن شعر بر مبنای ملودی ﭘرداخته است و آثاری نیز مانند من نگارم(در دستگاه شور) و مرغ سحر( در دستگاه ماهور) از خود بجا گذاشته است.

در این دوره نخستین صفحه ها نیز ضبط شدند که به دلیل کمبود امکانات در ایران عمدتا در هند٬ لبنان و آلمان ضبط شدند. و بعد از آن در دوره قاجار اولین امکانات ضبط صدا به کشور وارد شد و نگهدار آثار بسیار ارزشمندی از ترانه و موسیقی ایران شدند. ترانه هایی مانند بیداد(همایون) از ابراهیم‚گوری (شور)از رضا قلی‚بیات اصفهان(همایون) از سید حسن طاهرزاده و حبیب الله مشیر همایون‚درآمد(همایون) از سید حسین طاهرزاده و درامد داد(ماهور) از ملوک ضرابی برخی از اثار باقیمانده از این دوره است.
ترانه حمومی بعنوان اولین ترانه ضبط شده ایران شناخته میشود
یه حمومی سیت بسازم چل ستون چل پنجره
جانم چل ستون چل پنجره
کج کلاه خان توش نشینه با یراق و سلسله
جانم با یراق و سلسله

بعد از این دوره و با شروع به کار رادیو در سال 1319 دریچه جدیدی به روی ترانه و ترانه سرایی باز میشود. در سال 1335 و به همت زنده یاد داوود ﭘیر نیا برنامه گلهای جاویدان شکل میگیرد تا سال 57 بطور منظم به طور هفتگی به ﭘخش موسیقی میﭘرداخت. ترانه سرایانی چون رهی معیری ‚معینی کرمانشاهی‚بیژن ترقی‚بهادر یگانه و اسماعیل نواب صفا از ترانه سرایان بنام این دوره محسوب میشوند. این برنامه همچنین باعث شد در دوره ای که 85 درصد مردم بی سواد بودند به شعرهای فارسی جانی دوباره ببخشد.
در این سالها ترانه به اوج محبوبیت و مقبولیت خود در بین مردم رسیده بود‚طوری که ترانه های امروز هم همچنان برﭘایه ترانه های آن دوره نوشته و شناخته میشوند.

پایان قسمت اول

اگر حال و هوای نوشته را با اتفاقات موقعیت نیامیزیم، حالت نمایشی داستان از بین می رود.
حادثه را موقعیت به وجود می آورد و حالت نمایشی را نثر.
فتح الله بی نیاز در کتاب داستان نویسی و روایت شناسی برای شناخت بیشتر لحن، مثالی آورده است:《امروز رفتم دنبال کار بیمه ام، آنقدر این طرف و آن طرف دویده ام که هزار کیلو عرق ریختم. ممکن است شما موقع گفتن این حرف کاملاً عادی باشید، مگر اینکه بخواهید عصبانیت‌تان را از تمام نشدن کار مورد نظرتان نشان دهید، به هر حال در جریان آن حرف انگار نه‌ انگار که دارید اغراق میکنید. البته شما در همان لحظه طبق قواعد واقعی عمل میکنید؛ برای مثال برای نوشیدن آب، پارچ آب را روی سرتان خالی نمیکنید.>>

عوامل لحن ساز
عوامل لحن ساز عبارتند از: زبان ساده، جملات کوتاه، انتخاب کلمات و عبارات مناسب، کلمات ساده‌ی عامیانه، تیکه کلام های آدم های داستان و استفاده از شگردهای ادبی و استفاده از شگرد اغراق، کنایه و طنز.
این عوامل در انتقال مقصود نویسنده و وابسته کردن لحن داستان به طرح داستان موُثر هستند.

نمونه ای از داستان تب خال اثر احمد محمودی
((خاله گل آمد و مرا برد خانه‌ی خودشان. غروب بود و هوا خاکستری بود. شوهر خاله گل بغلم کرد. به موهام دست کشید و بعد، پیشانی ام را و گونه هایم را بوسید. با سبیل شوهر خاله گل بازی کردم که مثل پشمک نرم بود، امّا مثل آن سفید نبود.
چند روزی درست یادم نیست امّا یادم هست که هوا گرم بود.
یادم نیست چه وقت بود که پدرم رفت. انگار صبح خیلی زود بود، یا غروب بود. تنها یادم است که آفتاب نبود. هوا هم خاکستری بود. من نشسته بودم تو ایوان.
هوا سرد بود. گلویم درد میکرد. انگار مادرم شال پشمی خودش را بسته بود به دور گردنم. مثل پر کاه از زمین بلندم کرد و بوسید.
بعد گذاشتم زمین. انگار خیلی عجله داشت. انگار کسی منتظرش بود. من حواسم به عروسک هام بود. به گمانم چشمان پدرم درشت است. دماغش پهن است. گونه هایش استخوانی است. مثل شوهر خاله گل. امّا یادم نمی آید که سبیل داشته باشد.))

برای بسیاری این سوُال پیش می آید که آیا لحن همان حال و هوا و یا فضای داستان است؟
فضا و رنگ را آن حالت احساسی دانسته اند که خواننده با خواندنش به آن دست می یابد و به کمک آن می تواند حال وهوای حاکم بر داستان را دریابد.
لحن از احساس گوینده(شخصیت و یا راوی) داستان سر چشمه می گیرد.
هر گاه از خواننده پرسیده میشود لحن یعنی چه؟ سریع پاسخ می دهد که لحن یعنی ضرب آهنگ .

برای آشنایی با واژه ضرب آهنگ، به تعریف آن می پردازیم.
《ضرب آهنگ یا وزن، میزان تندی و کندی کلام است. ضرب آهنگ، همان لحن یا آهنگ نیست.
ضرب آهنگ، سرعتِ لحن است؛ ضرب آهنگ کلام، کلام نویسنده و کلام شخصیت ها. ضرب آهنگ کلام باید با خودِ داستان و شخصیت های آن و موقعیت آنها کاملاً هماهنگ باشد؛ مثلاً در شرایط هیجانی ضرب آهنگ کلام تند است و در نثر عاطفی، کُند. خواننده میتواند تاُثیر ضرب آهنگ را در روایت به خوبی درک کند.》(بی نیاز، در آمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی،۶۳)

لحن باید با عصر زمانه ی داستان هماهنگ باشد. هر عصر، لحنِ خاص خودش را طلب میکند.
لحن فاخر فردوسی، لحن کلامی حافظ و سعدی، لحن بیهقی، لحن کوچه بازاری یا مردم عامی، صادق هدایت، همه در عصر خودشان زیبایی دارند.
هیچ کس انتظار ندارد داستانی که در عصر ما نوشته می شود مثل نثر سعدی، فردوسی، بیهقی و یا کسی دیگر باشد.

چگونگی گفتار راوی در روایت داستان
راوی، فردی است که داستان را بیان می کند. هر متنی ، گوینده‌ای (راوی) دارد. داستان فاقد راوی نیست.
راوی، روح روایتی است که در داستان به وسیله او بازگو یا بیان می گردد. راوی باید نسبت به چگونه بیان کردن داستان، دقت بیشتری داشته باشد تا به درستی و راحتی بتواند بین خود و خواننده ارتباط برقرار کند.

در هر داستان کسی است که با مخاطبان صحبت می کند، وقتی در داستان صحبت از گفتار به میان می آید با چگونگی روایت راوی سر و کار داریم و این که چه کسی برای روایت انتخاب شده است و از چه روش استفاده می کند.
راوی این حق را دارد که برای روایت یا بازگویی داستان از زوایای مختلف، دیدگاه هایش را انتخاب کند.
از این رو در نقد داستان باید توجه کرد که وقایع از دید چه کسی است و راوی آن کیست.
راوی باید وزن و آهنگ هر گفتار را با دقت به دست آورد.
شخصیت های متفاوتی را میتوان در داستان نشان داد، مثلا زن‌خانه‌دار یا زن تحصیل کرده‌ی کارمند یا استاد دانشگاه، کلاهبردار و وکیل دادگستری، راننده و شاعر، و نیز آدم معتاد و بیمارِ پریشان حال، خدمت کار و آدم بیکار.
می توان میان لهجه ها و گویش های جامعه که بسیار پیچیده و دشوار است، گفتار های متفاوت بدست آورد تا در داستان ویژگی شخصیت ها را به خواننده انتقال دهد.
معمولاً در داستان های سنتی فارسی از شیوه گفتار کمتر استفاده می شد و داستان نویس سنتی کمتر به گفتار و لحن شخصیت ها اهمیت می داد.
نثر داستان، زبان نویسنده راوی بود که بیش تر زیبایی و فرهیختگی کلام برایشان ارزش داشت تا جایگاه واقعی گفتار هر شخصیت.
در حکایت‌ها و قصه‌های عامیانه، گفتار قهرمانان برگرفته از تیپی بود که به آن تعلق داشت و با هر گفته اش فوراً ذهن مخاطب متوجه آن تیپ می گردید.
از آن جا که بیش تر قهرمانان ، نقش تیپ را بازی می کردند همه مثل هم حرف می زدند و در حقیقت، زبان، زبانِ نویسنده بود و کلام را به دهان آنها می گذاشت.
در داستان های قرن نوزدهم راوی با زاویه‌ی دید سوّم شخص و شیوه ی روایت دانای کل به میان آمد که گفتار راوی و شخصیت ها یکسان بود و تفاوت چندان با شخصیت‌ها نداشت.
در رمان های نو، شخصیت ها متفاوت شدند و حرف زدند و گفتار راوی هم تحت تاُثیر گفتار و زبان شخصیت ها قرار گرفت، به همین دلیل راوی بیان میکند‌ نه نقل.

: احمد اخوت، تفاوت بین راوی و شخصیت های داستان را با موضوع فاصله گذاری به خوبی نشان داده است
<< فقط در زندگی نامه، راوی و شخصیت می تواند یکی باشد. فاصله گذاری داستان عاملی است که به کمک آن میزانِ《این همانی》و همدلی میان نویسنده، راوی و خواننده مشخص می شود.《این همانی》از نظر طبقه‌‌ی اجتماعی، شیوه حرف زدن، افکار و عقاید، طرز لباس پوشیدن و… است.
فاصله گذاری معلوم می کند که راوی تا چه حد به شخصیت ها نزدیک است یا از آنها فاصله گرفته است. در راوی دانای کل، بین نویسنده و راوی، تفاوت و فاصله‌ای نیست زیرا در بسیاری موارد این دو یکی هستند.
تحول رمان در قرن بیستم (رمان جدید) باعث جدا شدن نویسنده از راوی (نویسندگان) و کم شدن نقش راوی و حذف تدریجی او از داستان مشخص شد. در داستان نویسی قرن بیستم، داستان معرّف خودش است و حرف خود را می زند.》(اخوت، همان، ۹۸

زاویه ی دید یا منظرگاه به ظاهر نمایان نیست، اما نقش اساسی در داستان دارد که بدون زاویه دید، داستان صورت نمی گیرد. نویسندگان داستان‌های امروز سعی بر آن دارند شیوه‌ روایت عینی را به روایت ذهنی تبدیل کنند و شیوه روایت بیرونی را به شیوه روایت درونی تبدیل می‌ کنند.
در شیوه‌ روایت ذهنی، راوی اوّل شخص، نقش اساسی دارد و بسیاری از داستان های مدرن از این شیوه بهره برده اند، زاویه دید راوی اوّل شخص در بسیاری از داستان ها از آغاز تا پایان رعایت می شود.
در داستان های مدرن، روایت از طریق راویان مختلف که شخصیت های داستان هستند، پیش می رود. پس، در این گونه داستان ها زبان مالِ راوی یا شخصیتی است که ماجرا را شرح می دهد و زبان اینگونه داستان ها از ذهن راوی وام میگیرد.(هر انسانی همچون اثر انگشتش زبان خاص خود را دارد.)
این امر را نباید فراموش کرد که ذهن راوی میزان سواد، آگاهی و دانش، دایره لغات و فرهنگ‌ خاص خود را دارد و لحن او، نثر و زبان داستان را می سازد.
بسیاری از منتقدانِ غیر حرفه ای بر این باورند که اول شخص، همان نویسنده است، توجه و دقت کافی به تکنیک داستان نداشته اند، یا با ساختار داستان آشنا نیستند.
در داستان های مدرن، حضور نویسنده حذف می گردد و جمله ها و کلمات را شخصیت ها خود انتخاب می کنند. لحن راوی، به هر واژه ای اجازه حضور نخواهد داد.
وجود ویژگی فردی راوی است که جمله ها و کلمات بیان می شود و البته شاید برای نویسنده خوشایند نباشد.

شمیسا در نقد ادبی آورده است:
<< زبانِ شاعر باید با نوعِ ادبی اثر هماهنگ باشد. البته در داستان و طنز فرق می کند؛ مثلاً، در داستان، نویسنده مجبور است زبان را با توجه به نیازِ شخصیت ها لحاظ کند.>> (شمیسا، نقد ادبی،270)
داستان نویس امروزی می کوشد تمام ویژگی های اخلاقی و رفتاری شخصیت داستان را به همان شکل که در بیرون و خارج از داستان هستند بیاورد، بدون هیچ گونه دخالت در واژگان آنان؛ اما نویسندگان گذشته از خواننده برای اعمال شخصیت هایش پوزش می خواستند.

در این مورد احمد اخوت آورده است:
《نویسنده از خواننده برای اعمال شخصیت هایش پوزش نمی خواهد. نویسنده به ما چیزی درباره احساسات شخصیت هایش نمی گوید و خود آن ها به خواننده میگویند که به چه موضوعی فکر می کنند.》. (اخوت، همان، ۹۹)
در داستان های امروز صدای نویسنده ( راویِ مداخله گر) کم کم طرفدارانش را از دست داد.
《در ادبیات داستانی مدرن، صدای نویسنده کمتر به گوش می رسد، حتی خاموش شده است؛ زیرا داستان از طریق ذهن کاراکتر ها ارائه می شود و وظیفه‌ی روایت کردن به عهده‌ی کاراکتر ها گذاشته می شود》. (لاج، هنر داستان نویسی ۳۶)
در اکثر داستان های مدرن، روایت ها بر عهده‌ی شخصیت هاست. این گونه روایت اوّل شخص است.
هنر داستان نویسی این است که زبانِ آن بتواند شخصیت خاص یا روایت گر را بسازد.
یکی از مهم ترین شیوه های شخصیت پردازی ساختن زبان اوست.
نویسنده باید ماجرا را آنگونه بنویسد که شخصیت می بیند. شخصیت بدون رفتار های خاص خود هویت نمی یابد.

گردآورنده : هستی احمدزاده

موضوع مقاله : دانش های ادبی

در این مجال سعی بر این است تا به لطف پروردگار ، گزیده ای از کلیات ادبی را به مذاق ادب دوستان بچشانیم
امیدواریم مورد پسند قرار گیرد.

“کلیات ادبی”

زبان
زبان پدیده ی اجتماعی، پیچیده و منظم است که همراه با تحولات اجتماعی دگرگون می شود.
زبان برجسته ترین پدیده ی متمایز کننده ی انسان از دیگر موجودات زنده ی روی زمین است.
زبانی که ما روزانه به کار میبریم مانند دستگاه بزرگی است که از همکاری دستگاه های کوچکتر به وجود آمده است.
دستور یا گرامر. زبان را میتوان تشکیل شده از سه دستگاه دانست: 1_واژگان؛ 2_صوتی؛ 3_
زبان دستگاهی است از علائم آوایی که برای ارتباط بین افراد یک اجتماع به کار می رود.
زبان شبکه ایست در هم بافته شده که میان آوا ،صوت ،الفاظ و معانی زبان نظم خاصی وجود دارد .
این نظم و ساختارمندی که در ذات زبان وجود دارد، قابلیت فراگیری و انتقال را به آن میدهد.
منظور از علائم، همان واژگان و کلمات است که دارای معنی و مفهوم خاصی هستند .
هر لفظ بر یک یا چند معنی دلالت میکند، این دلالت یعنی رابطه میان هدایت کننده و هدایت شونده ، رابطه ای اختیاری و قراردادی است .
به این صورت که برای هر مفهومی لفظ یا کلمه ای اختیار شده، سپس نزد اهالی زبان به صورت قرارداد پذیرفته شده است.
زبان پدیده ای مخصوص انسانهاست. انسان به دلیل داشتن قدرت تعقل و تفکر و نطق ، توانایی ساختن جمله و افزایش علائم قراردادی را دارد. این امر موجب گسترش زبان او می شود؛ ولی جانداران دیگر چنین توانایی را ندارند. ممکن است برخی از جانداران برای ایجاد ارتباط به طور غریزی از نشانه ها و علائمی استفاده کنند؛ اما این علائم محدودند و نظام و قاعده ی خاصی ندارند.
باید بر اساس اصول و قوانین و قراردادهای زبان، سخن گفت تا معنی و منظور گوینده به درستی انتقال یابد.
از طرفی، منطقیِ زبانِ ارتباطی با منطق طبیعت و عادت بشر در یک راستاست و با آن هماهنگی دارد؛ به طور مثال همانگونه که در طبیعت 《هیچ دریایی بی ساحل نیست》در زبان نیز نمی توان گفت : 《دریا ساحل ندارد》چون این گفته ، صحت ندارد. اما در ادبیات این منطق و چهارچوب عادی زبانی شکسته می شود..
در بیان ادبی به راحتی میتوان چنین ادعایی کرد که :《دریای غم ساحل ندارد》یا که شاعر میگوید
دریای عشق را بحقیقت کنار نیست
ور هست پیش اهل حقیقت کنار اوست

کاربرد و نقش زبان
زبان یک قدرت است . انسان هر قدر زبان قوی تری داشته باشد می تواند نیازهای زندگی خود را راحت تر برآورده سازد.
دنیای هر شخص به وسعت زبان اوست . انسان چیزی جز زبان نیست. انسان هر قدر از گنجینه ی واژگانی و زبانی غنی تری برخوردار باشد به همان نسبت دارای دیدگاه و جهان بینی والاتری خواهد بود.
زبان نماد فرهنگ قومی و ملی است، فرهنگ ایرانی هم جدا از زبان فارسی نیست.
زبان، سازمان دهنده ی ادراکات، دریافت ها و تجربه های ماست . زبان هر کس نشان دهنده ی منش، اخلاق و شخصیت های اجتماعی اوست.
زبان، ابزار تفکر است؛ یعنی بدون واژگان، امکان تفکر تا حدودی از بین می رود. اندیشیدن را میتوان نوعی سخن گفتن خاموش دانست.
زبان، عامل برقراری نظم و ساماندهی روابط اجتماعی میان انسان ها است . تمام قراردادهای اجتماعی، قوانین، اخبار و اطلاعات و احساسات و هیجانات به وسیله ی زبان بیان می شود.
. بطور کلی میتوان چهار نقش عمده برای زبان برشمرد: نقش ارتباطی، ابزار تفکر، نقش عاطفی و نقش هنری
نقش ارتباطی اصلی ترین و مهم ترین نقش زبان است. حالات عاطفی و احساسات فردی با زبان بیان می شود.
گاه زبان و عناصر زبانی، برای آفرینش زیبایی در کلام به کار می روند و به کلام چهره ای هنری و زیبا میبخشد. خوش نوایی، آهنگین و موزون بودنِ اجزای کلام، سبب ایجاد زیبایی و تاثیر بخشی سخن در مخاطب می شود.

دانش های ادبی
علوم یا دانش های ادبی به دانش هایی گفته میشود که فهم و درک و آگاهی خواننده را نسبت به متون ادبی افزایش دهند.
دانش های ادبی روشن بینی در سطوح گوناگون را برای خواننده فراهم می سازد. آشنایی با دانش های ادبی ، لذت حاصل از مطالعه ی ادبیات را چند برابر میکند.

1_ انواع ادبی
سبک شناسی و نقد ادبی یکی از اقسام جدید علوم ادبی است که موضوع اصلی آن طبقه بندی کردن آثار ادبی از نظر ماده و صورت در گروه های محدود و مشخص است.
اگر بخواهیم به ادبیات هم از دیدگاه علمی نگاه کنیم باید بتوانیم آثار ادبی را طبقه بندی کنیم.
باید بتوانیم انواع مشابه هر آثار ادبی را در طبقات مخصوصی قرار دهیم. زیرا مهم ترین نشانه ی علم این است که می تواند طبقه بندی کند .
این مهم در ادبیات به وسیله ی انواع ادبی صورت میگیرد که هدف آن طبقه بندی کردن بر پایه ی ساختمان آثار ادبی و مختصات درونی و ساختاری آنها می باشد.

انواع ادبی در ایران
1_ غنایی، مقصود همان غزل سرایی است که جنبه ی غنایی دارد .مرثیه و شکوه[شِکوهِ] وعذرخواهی هم که بیان کننده ی احساسات و عواطف گوینده هستند، جنبه ی غنایی دارند.
2_حماسی، فخرفروشی و ستودن سرشتِ حماسی دارند.
3_هجایی، طنز در این قسمت قرار میگیرد.
4_روایی، وصف از فروع آن است.
5_تعلیمی، حکمت و اخلاق (زهد) جنبه تعلیمی دارند.
در ادامه به توضیح چند نمونه می پردازیم.

ادب غنایی
ادب غنایی در اصل اشعاری است که احساسات و عواطف شخصی را بیان می کند .
این گونه اشعار در یونان قدیم با همراهیِ سازی به نام لیر خوانده میشد و از این رو در زبان های فرنگی به اشعار غنایی لیریک معروف بود.
در اروپا تروبادورها و در ایران عاشوق ها یا عاشیق ها، خنیانگران، روستاییان و شبانان حافظ این سنت بودند. اشعار غنایی در دو معنی به کار می رود: 1_ اشعار احساسی، 2_ اشعار عاشقانه.

در ادبیات ما بیشتر به اشعار عاشقانه توجه میشود.
اشعار عاشقانه در ادبیات ما سه نوع است : یا با معشوقی زمینی مواجه ایم، مثلا در سرودنِ قصاید و غزلیات عاشقانه مانند غزلیات سعدی، یا با معشوق آسمانی مثلا در غزل عارفانه ی معنوی مولانا، یا با معشوقی که گاه زمینی و گاه آسمانیست، مثل غزلیات تلفیقی حافظ.
با توجه به تعریف ادبای غرب، شعر غنایی شعری کوتاه و غیر روایی است و اگر بلند باشد به آن شعر غنایی نمایش می گویند. از آنجا که در ایران هنر نمایش رواج نداشته است، به شعرهای بلندِ غناییِ ادبیات فارسی، شعر غنایی داستانی گفته می شود ، مثل داستان ویس و رامین ، لیلی و مجنون ، خسرو و شیرین.

ادب حماسی
حماسه در لغت به معنی دلاوری و شجاعت و ادب حماسی از قدیمی ترین و مهیج ترین انواع ادبی است. حماسه از زمانی که ملتی در راه عظمت و تمدن گام نهاده است سخن می گوید.
در آن از جنگ هایی سخن گفته میشود که برای بیرون راندن و شکست دادنِ دشمن یا کسب نام و به دست آوردن ثروت و رفاه صورت گرفته است. حماسه مربوط به دورانی است که قبایل متحد شده و تشکیل ملت داده اند، از این رو حماسه هر ملتی بیان کننده ی آرمان های آن ملت است و فداکاری آن ملت را در راه سربلندی و استقلال برای نسل های بعدی روایت میکند.

پایان قسمت دوم